Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria

Descripción del Articulo

El presente estudio aborda la importancia sobre la crianza y cultivo tradicional de la papa en la educación del nivel primaria en los Andes peruanos, porque a través de este saber milenario, los niños andinos afirman su identidad cultural, valorando la sabiduría que guardan estas milenarias práctica...

Descripción completa

Detalles Bibliográficos
Autores: Cutipa Ito, Edwin Ivan, Escarcena Chacolla, Heber Raúl, Mamani Huallpa, Marino
Formato: tesis de grado
Fecha de Publicación:2024
Institución:Escuela de Educacion Superior Pedagogica Privada Pukllasunchis
Repositorio:EESPPUKLLASUNCHIS - Institucional
Lenguaje:español
OAI Identifier:oai:repositorio.pukllasunchis.org:PUK/164
Enlace del recurso:http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/handle/PUK/164
Nivel de acceso:acceso abierto
Materia:Calendario Agrofestivo
Crianza y cultivo tradicional de papa
Cosmovisión Andina
https://purl.org/pe-repo/ocde/ford#5.03.01
id EESPPUKLLA_f246ccddc72b59e102eb59997fd2ee3f
oai_identifier_str oai:repositorio.pukllasunchis.org:PUK/164
network_acronym_str EESPPUKLLA
network_name_str EESPPUKLLASUNCHIS - Institucional
repository_id_str
dc.title.es_PE.fl_str_mv Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
title Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
spellingShingle Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
Cutipa Ito, Edwin Ivan
Calendario Agrofestivo
Crianza y cultivo tradicional de papa
Cosmovisión Andina
https://purl.org/pe-repo/ocde/ford#5.03.01
title_short Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
title_full Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
title_fullStr Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
title_full_unstemmed Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
title_sort Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primaria
author Cutipa Ito, Edwin Ivan
author_facet Cutipa Ito, Edwin Ivan
Escarcena Chacolla, Heber Raúl
Mamani Huallpa, Marino
author_role author
author2 Escarcena Chacolla, Heber Raúl
Mamani Huallpa, Marino
author2_role author
author
dc.contributor.advisor.fl_str_mv Corzo Arroyo, Ana Inés Carolina
dc.contributor.author.fl_str_mv Cutipa Ito, Edwin Ivan
Escarcena Chacolla, Heber Raúl
Mamani Huallpa, Marino
dc.subject.es_PE.fl_str_mv Calendario Agrofestivo
Crianza y cultivo tradicional de papa
Cosmovisión Andina
topic Calendario Agrofestivo
Crianza y cultivo tradicional de papa
Cosmovisión Andina
https://purl.org/pe-repo/ocde/ford#5.03.01
dc.subject.ocde.es_PE.fl_str_mv https://purl.org/pe-repo/ocde/ford#5.03.01
description El presente estudio aborda la importancia sobre la crianza y cultivo tradicional de la papa en la educación del nivel primaria en los Andes peruanos, porque a través de este saber milenario, los niños andinos afirman su identidad cultural, valorando la sabiduría que guardan estas milenarias prácticas agrícolas para una armonía con la vida y junto a la naturaleza. Mientras tanto la crianza de la papa no es sólo una actividad productiva, sino una práctica ancestral que integra conocimientos, rituales, celebraciones y una cosmovisión holística, basándose en una cooperación compartida entre todos con respeto y reciprocidad con la Pachamama. Al aprender los saberes tradicionales desde pequeños, los niños andinos desarrollan un profundo vínculo con su herencia cultural, fortaleciendo su autoestima e identidad como pueblos originarios con la finalidad de conservar nuestros saberes ancestrales, para convivir en armonía con la Pachamama y el runa. En el presente documento se hace una revisión sobre el tema de siembra. Por otro lado, se describe el calendario agro festivo andino, que integra actividades agrícolas con rituales y celebraciones en armonía con la naturaleza. Asimismo, se explica la práctica de la crianza de la papa desde la cosmovisión andina, que concibe una relación recíproca y de respeto con la Pachamama y los seres vivos por lo que la Pachamama desde su género femenino nos cuida, por lo tanto, devolvemos ese favor criando a la madre tierra haciendo ofrendas y otras costumbres para vivir con cariño en un mundo armonioso. Se propone utilizar metodologías innovadoras como el Aprendizaje Basado en Proyectos (ABP) para vincular los conocimientos académicos con la realidad de los estudiantes y transmitir el legado andino. El ABP permite que los niños adquieran conocimientos mediante proyectos reales como involucrarse en todo el proceso de la crianza de la papa, desde el preparativo de la tierra, la siembra, el cuidado, rituales asociados y uso gastronómico. Así, los aprendizajes se convierten en experiencias vivenciales que refuerzan su identidad cultural, desarrollando habilidades prácticas, de investigación y trabajo colaborativo, además de comprender integralmente la cosmovisión andina y su relación con la naturaleza.
publishDate 2024
dc.date.accessioned.none.fl_str_mv 2025-06-02T08:37:38Z
dc.date.available.none.fl_str_mv 2025-06-02T08:37:38Z
dc.date.issued.fl_str_mv 2024-07-19
dc.type.es_PE.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/bachelorThesis
dc.type.version.es_PE.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/publishedVersion
format bachelorThesis
status_str publishedVersion
dc.identifier.uri.none.fl_str_mv http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/handle/PUK/164
url http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/handle/PUK/164
dc.language.iso.es_PE.fl_str_mv spa
language spa
dc.relation.ispartof.fl_str_mv SUNEDU
dc.rights.es_PE.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/openAccess
dc.rights.uri.es_PE.fl_str_mv https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
eu_rights_str_mv openAccess
rights_invalid_str_mv https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
dc.format.es_PE.fl_str_mv application/pdf
dc.publisher.es_PE.fl_str_mv Asociación Pukllasunchis
dc.publisher.country.es_PE.fl_str_mv PE
dc.source.none.fl_str_mv reponame:EESPPUKLLASUNCHIS - Institucional
instname:Escuela de Educacion Superior Pedagogica Privada Pukllasunchis
instacron:EESPPUKLLASUNCHIS
instname_str Escuela de Educacion Superior Pedagogica Privada Pukllasunchis
instacron_str EESPPUKLLASUNCHIS
institution EESPPUKLLASUNCHIS
reponame_str EESPPUKLLASUNCHIS - Institucional
collection EESPPUKLLASUNCHIS - Institucional
bitstream.url.fl_str_mv http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/1/TI_PPD%20Cutipa%20Edwin%20-%20Escarcena%20Heber%20-%20Mamani%20Marino.pdf
http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/2/license.txt
http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/3/TI_PPD%20Cutipa%20Edwin%20-%20Escarcena%20Heber%20-%20Mamani%20Marino.pdf.txt
http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/4/TI_PPD%20Cutipa%20Edwin%20-%20Escarcena%20Heber%20-%20Mamani%20Marino.pdf.jpg
bitstream.checksum.fl_str_mv dc27117f3259edcb02981f6c07f1401e
8a4605be74aa9ea9d79846c1fba20a33
f2432040145fcaff5c81a5f3cbfeec8a
3575ed17bdf7c5dfb3f61de969bbc57b
bitstream.checksumAlgorithm.fl_str_mv MD5
MD5
MD5
MD5
repository.name.fl_str_mv Repositorio EESP Pukllasunchis
repository.mail.fl_str_mv repositorio@pukllasunchis.org
_version_ 1835473106284576768
spelling Corzo Arroyo, Ana Inés CarolinaCutipa Ito, Edwin IvanEscarcena Chacolla, Heber RaúlMamani Huallpa, Marino2025-06-02T08:37:38Z2025-06-02T08:37:38Z2024-07-19http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/handle/PUK/164El presente estudio aborda la importancia sobre la crianza y cultivo tradicional de la papa en la educación del nivel primaria en los Andes peruanos, porque a través de este saber milenario, los niños andinos afirman su identidad cultural, valorando la sabiduría que guardan estas milenarias prácticas agrícolas para una armonía con la vida y junto a la naturaleza. Mientras tanto la crianza de la papa no es sólo una actividad productiva, sino una práctica ancestral que integra conocimientos, rituales, celebraciones y una cosmovisión holística, basándose en una cooperación compartida entre todos con respeto y reciprocidad con la Pachamama. Al aprender los saberes tradicionales desde pequeños, los niños andinos desarrollan un profundo vínculo con su herencia cultural, fortaleciendo su autoestima e identidad como pueblos originarios con la finalidad de conservar nuestros saberes ancestrales, para convivir en armonía con la Pachamama y el runa. En el presente documento se hace una revisión sobre el tema de siembra. Por otro lado, se describe el calendario agro festivo andino, que integra actividades agrícolas con rituales y celebraciones en armonía con la naturaleza. Asimismo, se explica la práctica de la crianza de la papa desde la cosmovisión andina, que concibe una relación recíproca y de respeto con la Pachamama y los seres vivos por lo que la Pachamama desde su género femenino nos cuida, por lo tanto, devolvemos ese favor criando a la madre tierra haciendo ofrendas y otras costumbres para vivir con cariño en un mundo armonioso. Se propone utilizar metodologías innovadoras como el Aprendizaje Basado en Proyectos (ABP) para vincular los conocimientos académicos con la realidad de los estudiantes y transmitir el legado andino. El ABP permite que los niños adquieran conocimientos mediante proyectos reales como involucrarse en todo el proceso de la crianza de la papa, desde el preparativo de la tierra, la siembra, el cuidado, rituales asociados y uso gastronómico. Así, los aprendizajes se convierten en experiencias vivenciales que refuerzan su identidad cultural, desarrollando habilidades prácticas, de investigación y trabajo colaborativo, además de comprender integralmente la cosmovisión andina y su relación con la naturaleza.Abstract The present study addresses the importance of traditional potato breeding and cultivation in primary education in the Peruvian Andes, because through this ancient knowledge, Andean children affirm their cultural identity, valuing the wisdom that these ancient practices hold. agricultural for harmony with life and with nature. Meanwhile, potato raising is not only a productive activity, but an ancestral practice that integrates knowledge, rituals, celebrations and a holistic worldview of respect and reciprocity with Pachamama (Mother Earth). By learning this traditional knowledge from a young age, Andean children develop a deep bond with their cultural heritage, strengthening their selfesteem and identity as native peoples. In these research, we explore these items. The Andean agricultural festive calendar is also described, which integrates agricultural activities with rituals and celebrations in harmony with nature. Likewise, the practice of potato breeding is explained from the Andean worldview, which conceives a reciprocal and respectful relationship with Pachamama and living beings. It is proposed to use innovative methodologies such as Project Based Learning (PBL) to link academic knowledge with the reality of students and transmit the Andean legacy. PBL allows children to acquire knowledge through real projects such as getting involved in the entire process of raising potatoes, from land preparation, planting, care, associated rituals and gastronomic use. Thus, learning becomes experiential experiences that reinforce their cultural identity, developing practical skills, research and collaborative work, in addition to comprehensively understanding the Andean worldview and its relationship with nature. Keywords: Parenting, traditional cultivation, potato, Peruvian Andes, cultural identity, ancestral wisdom, agricultural practices, nature, Andean worldview, Pachamama, indigenous peoples, biocultural wealth, agro-festive calendar, rituals, sociocultural context, experiential experiences.Pisiy rimayllapi Kay yachayqa, ñawpa pachamanta papa mirachiy, tarpuy ima, ñawpaq yachaypi, Andes Perú suyupi, imaraykuchus kay ñawpa yachaykunawan, andino wawakunaqa identidad culturalninkuta takyachinku, kay ñawpa ruwaykuna chakra llamk’aymanta yachayta jap’isqankuta, kawsaywan, pachamamawan ima, allinpaq qhawarispa . Chaykamataq papa uywayqa manan ruruchiq ruwayllachu, aswanpas ñawpaq taytakunaq ruwayninmi, chaymi Pachamamawan (Pachamama) yachaykunata, ritualkunata, raymikunata, pachantinpi qhawariyta ima, respetowan, reciprocidadwan ima hukllachakun. Kay ñawpa yachaykunata huch’uychanmantapacha yachaspa, andino wawakunaqa, patrimonio culturalninkuwan ukhunchasqa watakuyta wiñachinku, kikinkumanta allin qhawarikuyninkuta, nativo llaqta hina kasqankuta ima kallpachaspa. Hinallataqmi willakunku chakra llamkay raymi calendario andino nisqamanta, chaypim chakra llamkay ruwaykunata ritualkunawan, raymikunawan ima pachamamawan kuska hukllawakun. Chaynallataqmi papa uyway ruwayqa sut’inchakun andino pacha qhawariymanta, chaymi yuyaykun Pachamamawan, kawsaqkunawan ima, hukwan tupanakuyta, respetowan ima. Musuq metodologíakunata llamk’achiyta yuyaykukun, ahinataq Aprendizaje Basado en Proyecto (PBL) nisqawan, yachay yachaykunata yachakuqkunapa chiqap kayninwan tinkuchinapaq, hinallataq andino herenciata apachinapaq. PBL nisqa wawakunaman yachaykunata tarinankupaq saqillan chiqap proyectokunawan, imaynam papa uywaypi tukuy ruwaypi, allpa wakichiymanta, tarpuymanta, qhawaymanta, rituales asociados nisqamanta hinaspa gastronómico nisqa llamkaymanta. Chaynapim yachayqa experienciakuna experienciaman tikrakun, chaykunam identidad culturalninkuta kallpanchan, ruway yachaykunata, investigacionta hinaspa kuska llamkaykunata wiñachispa, chaymantapas tukuy imamanta hamutaymi andino pacha qawariyta, chaynallataq pachamamawan tupaynintapas. Chanin rimaykuna: Tayta-mama kay, ñawpaqmanta pacha tarpuy, papa, Andes peruano, identidad cultural, yachay ñawpaq taytakuna, chakra llamkay ruwaykuna, naturaleza, andino pacha qawariy, Pachamama, pueblos indígenas, riqueza biocultural, calendario agro-festivo, rituales, contexto sociocultural, experiencias experienciales.application/pdfspaAsociación PukllasunchisPEinfo:eu-repo/semantics/openAccesshttps://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/Calendario AgrofestivoCrianza y cultivo tradicional de papaCosmovisión Andinahttps://purl.org/pe-repo/ocde/ford#5.03.01Aprendizaje basado en proyectos (ABP) para la revalorización de las tradiciones del sembrío de papa en el nivel Primariainfo:eu-repo/semantics/bachelorThesisinfo:eu-repo/semantics/publishedVersionreponame:EESPPUKLLASUNCHIS - Institucionalinstname:Escuela de Educacion Superior Pedagogica Privada Pukllasunchisinstacron:EESPPUKLLASUNCHISSUNEDUhttps://orcid.org/0009-0003-0678-688440881501https://purl.org/pe-repo/renati/type#trabajoDeInvestigacionhttps://purl.org/pe-repo/renati/nivel#bachiller112016Eguiluz Duffy, Cecilia MaríaSuárez Sánchez, RichardZea Sanchez, Bacilio705082717217511946466703Bachiller en Educación PrimariaEducación PrimariaEscuela de Educación Superior Pedagógica Privada PukllasunchisORIGINALTI_PPD Cutipa Edwin - Escarcena Heber - Mamani Marino.pdfTI_PPD Cutipa Edwin - Escarcena Heber - Mamani Marino.pdfTrabajo de investigación para optar al grado de bachiller en Educaciónapplication/pdf2837815http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/1/TI_PPD%20Cutipa%20Edwin%20-%20Escarcena%20Heber%20-%20Mamani%20Marino.pdfdc27117f3259edcb02981f6c07f1401eMD51LICENSElicense.txtlicense.txttext/plain; charset=utf-81748http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/2/license.txt8a4605be74aa9ea9d79846c1fba20a33MD52TEXTTI_PPD Cutipa Edwin - Escarcena Heber - Mamani Marino.pdf.txtTI_PPD Cutipa Edwin - Escarcena Heber - Mamani Marino.pdf.txtExtracted texttext/plain83540http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/3/TI_PPD%20Cutipa%20Edwin%20-%20Escarcena%20Heber%20-%20Mamani%20Marino.pdf.txtf2432040145fcaff5c81a5f3cbfeec8aMD53THUMBNAILTI_PPD Cutipa Edwin - Escarcena Heber - Mamani Marino.pdf.jpgTI_PPD Cutipa Edwin - Escarcena Heber - Mamani Marino.pdf.jpgGenerated Thumbnailimage/jpeg5720http://repositorio.pukllasunchis.org/xmlui/bitstream/PUK/164/4/TI_PPD%20Cutipa%20Edwin%20-%20Escarcena%20Heber%20-%20Mamani%20Marino.pdf.jpg3575ed17bdf7c5dfb3f61de969bbc57bMD54PUK/164oai:repositorio.pukllasunchis.org:PUK/1642025-06-03 03:00:46.889Repositorio EESP Pukllasunchisrepositorio@pukllasunchis.orgTk9URTogUExBQ0UgWU9VUiBPV04gTElDRU5TRSBIRVJFClRoaXMgc2FtcGxlIGxpY2Vuc2UgaXMgcHJvdmlkZWQgZm9yIGluZm9ybWF0aW9uYWwgcHVycG9zZXMgb25seS4KCk5PTi1FWENMVVNJVkUgRElTVFJJQlVUSU9OIExJQ0VOU0UKCkJ5IHNpZ25pbmcgYW5kIHN1Ym1pdHRpbmcgdGhpcyBsaWNlbnNlLCB5b3UgKHRoZSBhdXRob3Iocykgb3IgY29weXJpZ2h0Cm93bmVyKSBncmFudHMgdG8gRFNwYWNlIFVuaXZlcnNpdHkgKERTVSkgdGhlIG5vbi1leGNsdXNpdmUgcmlnaHQgdG8gcmVwcm9kdWNlLAp0cmFuc2xhdGUgKGFzIGRlZmluZWQgYmVsb3cpLCBhbmQvb3IgZGlzdHJpYnV0ZSB5b3VyIHN1Ym1pc3Npb24gKGluY2x1ZGluZwp0aGUgYWJzdHJhY3QpIHdvcmxkd2lkZSBpbiBwcmludCBhbmQgZWxlY3Ryb25pYyBmb3JtYXQgYW5kIGluIGFueSBtZWRpdW0sCmluY2x1ZGluZyBidXQgbm90IGxpbWl0ZWQgdG8gYXVkaW8gb3IgdmlkZW8uCgpZb3UgYWdyZWUgdGhhdCBEU1UgbWF5LCB3aXRob3V0IGNoYW5naW5nIHRoZSBjb250ZW50LCB0cmFuc2xhdGUgdGhlCnN1Ym1pc3Npb24gdG8gYW55IG1lZGl1bSBvciBmb3JtYXQgZm9yIHRoZSBwdXJwb3NlIG9mIHByZXNlcnZhdGlvbi4KCllvdSBhbHNvIGFncmVlIHRoYXQgRFNVIG1heSBrZWVwIG1vcmUgdGhhbiBvbmUgY29weSBvZiB0aGlzIHN1Ym1pc3Npb24gZm9yCnB1cnBvc2VzIG9mIHNlY3VyaXR5LCBiYWNrLXVwIGFuZCBwcmVzZXJ2YXRpb24uCgpZb3UgcmVwcmVzZW50IHRoYXQgdGhlIHN1Ym1pc3Npb24gaXMgeW91ciBvcmlnaW5hbCB3b3JrLCBhbmQgdGhhdCB5b3UgaGF2ZQp0aGUgcmlnaHQgdG8gZ3JhbnQgdGhlIHJpZ2h0cyBjb250YWluZWQgaW4gdGhpcyBsaWNlbnNlLiBZb3UgYWxzbyByZXByZXNlbnQKdGhhdCB5b3VyIHN1Ym1pc3Npb24gZG9lcyBub3QsIHRvIHRoZSBiZXN0IG9mIHlvdXIga25vd2xlZGdlLCBpbmZyaW5nZSB1cG9uCmFueW9uZSdzIGNvcHlyaWdodC4KCklmIHRoZSBzdWJtaXNzaW9uIGNvbnRhaW5zIG1hdGVyaWFsIGZvciB3aGljaCB5b3UgZG8gbm90IGhvbGQgY29weXJpZ2h0LAp5b3UgcmVwcmVzZW50IHRoYXQgeW91IGhhdmUgb2J0YWluZWQgdGhlIHVucmVzdHJpY3RlZCBwZXJtaXNzaW9uIG9mIHRoZQpjb3B5cmlnaHQgb3duZXIgdG8gZ3JhbnQgRFNVIHRoZSByaWdodHMgcmVxdWlyZWQgYnkgdGhpcyBsaWNlbnNlLCBhbmQgdGhhdApzdWNoIHRoaXJkLXBhcnR5IG93bmVkIG1hdGVyaWFsIGlzIGNsZWFybHkgaWRlbnRpZmllZCBhbmQgYWNrbm93bGVkZ2VkCndpdGhpbiB0aGUgdGV4dCBvciBjb250ZW50IG9mIHRoZSBzdWJtaXNzaW9uLgoKSUYgVEhFIFNVQk1JU1NJT04gSVMgQkFTRUQgVVBPTiBXT1JLIFRIQVQgSEFTIEJFRU4gU1BPTlNPUkVEIE9SIFNVUFBPUlRFRApCWSBBTiBBR0VOQ1kgT1IgT1JHQU5JWkFUSU9OIE9USEVSIFRIQU4gRFNVLCBZT1UgUkVQUkVTRU5UIFRIQVQgWU9VIEhBVkUKRlVMRklMTEVEIEFOWSBSSUdIVCBPRiBSRVZJRVcgT1IgT1RIRVIgT0JMSUdBVElPTlMgUkVRVUlSRUQgQlkgU1VDSApDT05UUkFDVCBPUiBBR1JFRU1FTlQuCgpEU1Ugd2lsbCBjbGVhcmx5IGlkZW50aWZ5IHlvdXIgbmFtZShzKSBhcyB0aGUgYXV0aG9yKHMpIG9yIG93bmVyKHMpIG9mIHRoZQpzdWJtaXNzaW9uLCBhbmQgd2lsbCBub3QgbWFrZSBhbnkgYWx0ZXJhdGlvbiwgb3RoZXIgdGhhbiBhcyBhbGxvd2VkIGJ5IHRoaXMKbGljZW5zZSwgdG8geW91ciBzdWJtaXNzaW9uLgo=
score 13.949927
Nota importante:
La información contenida en este registro es de entera responsabilidad de la institución que gestiona el repositorio institucional donde esta contenido este documento o set de datos. El CONCYTEC no se hace responsable por los contenidos (publicaciones y/o datos) accesibles a través del Repositorio Nacional Digital de Ciencia, Tecnología e Innovación de Acceso Abierto (ALICIA).